ဂကူမန္ ၾကက္ဒွ္ဗုီဂကူပ်ဴ ဟြံမာန္ဟာ

ေကာန္စဵထဝ္

ဂ်ာန္နဝါရ႘၊ ၂၀၁၀

ၾကဵႏူဍဳင္ၾကဳက္ လုပ္ပၜံင္ဗတိုက္ သီေကတ္ေထာံ ဍဳင္တိဗိတ္ နပြမစကာျဇဟတ္ဒပ္ပှာန္ မဂၜဳိင္ကုႝျဇဟတ္ (ဗှတ္ပန္ဠက္) ပႜဲသှာံ ၁၉၅၀ ဂိတုအံက္တဝ္ပါ ၇ တုဲဂွ္၊ ပလံင္ဏာေကာန္ဍဳင္ၾကဳက္တအ္ ဗှတ္ထပွ္ျပေကာဋိကိုဋ္၊ အခိင္ဂွ္ဝြံ လဿိဟ္ေကာန္ဍဳင္တိဗိတ္တအ္ ႏံြဒဿံင္ဗှတ္ၾတဵျပေကာဋိကိုဋ္ဓဝ္ရ။ နကုႝအသိင္ ဒးဒုင္သီလဝ္တုဲ ဒးဒုင္ျပိဳက္ဂစိုတ္ဒဿံင္ နနဲနာနာသာ္ဂွ္တုဲ လဿိဟ္ေကာန္ဍဳင္တိဗိတ္တအ္ ခ်ဳိတ္အာၐိုတ္ၐါျပေကာဋိကိုဋ္ပၜန္ရ။ နကုႝနဲကဲၾကံင္င္မၛဳိဟ္ဟ္ နပြမစကာဒပ္ပှာန္ဂွ္ ေကတ္ဇှးသဿးဟြံတုဲ သြက္ဂြံေကတ္ဇှး နနဲၐတ္တ္ဍာ္ဇမၜိင္ပၜန္ဂွ္ ထပ္ဗလးဏာလဿိဟ္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဗှတ္ဂလိုင္ဂွ္ပၜန္ သြက္ဂြံ ငၛိတ္ကမၜက္ေကတ္ရ။

ဗြဲၾကဵဏံ ေကာန္ဂကူတိဗိတ္တံ ဒွ္ကၜဳင္ေကာန္ဂကူ လဿိဟ္ေအာန္သဿးဟြံက တိဍာ္ညးတံဂမၜဳိင္ေလဝ္ စိုပ္အာသေကံတဲ ေကာန္ဂကူႂကက္တံအိုတ္ရ။ ''ပြမပလံင္ဏာေကာန္ဍဳင္ႂကက္တံ ဗှတ္ထပွ္ ျပေကာဋိကိုဋ္ဂွ္ ဒွ္နဲကဲသြဟ္ဂြံပေသာင္ေကၜံ ျပသှာတိဗိတ္လအိတ္အိုတ္မြဲရ'' ၾကဵႏူဂွ္တုဲ ယဿဳမၢး ဍဳင္တိဗိတ္ဂွ္ ေကၜံကၜက္အာ ႏူဂၜးတိဏံတုဲ ဒွ္အာခ႐ိုင္ဍဳင္ႂကက္မြဲရ။ ဒပ္ပှာန္ႂကက္ ပရးစြံလဝ္ ဗှတ္အၾကာၐါကိုဋ္ဘာ္ကုႝ ပိကိုဋ္တုဲ၊ ဒပ္ပှာန္ဂွ္ လဿိဟ္ ၃၀ ေဢာံဒပ္၊ သၜာတ္ဝါကၞင္က်ာ ေဇှာ္ေဇှာ္သဿးဂွ္ ၃၀ မျပင္ မှဳံဂွ္တဲု၊ လြဟ္နယူကလ႘ယ်ာဂမၜဳိင္ေလဝ္ ေဖ်ံစြံလဝ္ရ။

လတူေကာန္ဂကူတိဗိတ္တအ္ ဒးဒုင္လှိန္ဗပိန္ နကုႝျဇဟတ္ပှာန္မေဇှာ္ မတုပ္သဿဟ္ကုႝဍဳင္ကူဝိက္ ဒးဒုင္လိုန္ပိန္ကုႝ ဒပ္ပှာန္အ႘ရက္၊ ေကာန္ ဂကူတ႘မဝ္ဗဿံက္တအ္ ဒးဒုင္လိုန္ပိန္ကုႝ ဒပ္ပှာန္ေအန္ေဒါနိယွာ ေကုာံ ေကာန္ဂကူကာဒ္တအ္ ဒးဒုင္လိုန္ပိန္ကုႝ ဒပ္ပှာန္တူရက႘ဂွ္၊ ေဗာ္သြးညးဂၜးတိတအ္ မုဖန္ဖက္တာဒှာကုႝဟြံမာန္တုဲ ဗန္တဲမင္ဗုႝဒံဿင္ ဒဒိုက္သှာညးတအ္အိုတ္ရ။

ဍဳင္ဂၜးတိတအ္ ဗြဲမဂၜဳိင္ဂွ္ ဟြံဂံင္ဟုီပၚပဲါၾကဳက္ ဒဿာႏူဍဳင္ၾကဳက္ဂွ္ ဒွ္ဍဳင္တၜအာဏာဗ႘တုႝရ။ ေပှာဝ္ကုႝဍဳင္ မှဳံအဝုႝဗ႘တုႝမသုန္ဍဳင္ဂွ္ ဍဳင္ၾကဳက္ဂွ္ေလဝ္ ပါလုပ္ဒဿံင္မြဲကုီရ။ ဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဂြံဟုီပၚပါဲၾကဳက္ဂွ္ လၸဟုီဏီရ သုီဒးဒုင္ကုႝျဇဟတ္ဓ႐ိုဟ္ကုႝၾကဳက္ စပ္ကုႝဂြံဟုီပ်ဳတ္ေဗၵက္ ကႜဳိပ္သကိုပ္တိဗိတ္ ညံင္ရဵက်ာ္ ေဇှာ္ဒလာဲလမာ မဒွ္ညးကလိဂြံလဝ္ တဆိပ္ေနာဗဵ ဓဝ္ၐိုဟ္လလံ ဂၜးတိရ။ ဟိုတ္ႏူနအဖ တရးလဝ္ဝါဒဂၜဳိင္ဂွ္တုဲ ယဝ္ရဟုီက်ာ္ေဇှာ္ ဒလာဲလမာမၢး ေကာန္ဍဳင္ဗဿာတအ္ တီေကတ္ဒဿံင္ နဒဒွ္က်ာ္ေဇှာ္ပေရံပေရံမြဲရ။ ယဝ္ရ လက်ာ္မြဲဂွ္ ဒးဒုင္ပေတာံကုႝ က်ာ္ေဇှာ္ဒလာဲလမာမၢး လက်ာ္ဂွ္ လဝဲါဂွ္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တီေကတ္ နဒဒွ္လက်ာ္ၾကာန္န္၊ ဆဆုႝမြဲရ။

အယာံမာတ္တိဗိတ္သဿး ဒးဒုင္လုိန္ပိန္၊ လှိန္ဗပိန္လဝ္ကုႝၾကဳက္ ဟြံေသင္၊ ေကာန္ဂကူမူသေလမ္ မှဳံပႜဲသၜဳင္က်ာ ဍဳင္ၾကဳက္တအ္ဂွ္ေလဝ္ ဒးဒုင္ဍဳႝဍဳိက္ငၛိတ္ကမၜက္လဝ္ နကုႝလိက္ပတ္ေယန္သှာင္ အခိုက္ကှာ အေခါင္အရာမတုပ္သဿဟ္ကုႝ ကှိဒးဒုင္ငၛိတ္လဝ္ကုႝျဇဳံ ခ်႘ဟြံမာန္ကုီရ။ ဟိုတ္ႏူဒးဒုင္ဍဳႝဍဳိက္လဝ္ နနဲၐတ္တ္ ပေရင္ခ်႘ဒရာင္သြက္ဗၜးၐး နနဲဟြံပကုီပရာပ္ ေကာ္ နဲၐတ္တ္ ဟဿဲကုႝဆီပၚဍာ္ေဇြာဝ္ဂွ္ ညးတံဒးေဝင္ပါဲကၜဳင္ ဒဿာႏူဟြံစိုပ္တရဵ တံင္ျဂဲအာ႐ုီ ညးဂၜးတိတံ ဟြံမာန္ရ။

ဘဝေကာန္ဂကူလဿိဟ္ေအာန္ ပႜဲယူေရာပ္တအ္ ၐိုန္ရကလိဂြံအေခါင္အရာအုပ္ဓုပ္ပကင္ရင္ အလုႝဇကုဂၜဳိင္ကုီေလဝ္ သြက္ပႜဲအာယွဂွ္ ဟြံေလာဲသြာအိုတ္ရ။ ဒွ္ဘဝေကာန္ဂကူလဿိဟ္ေအာန္ ပႜဲအာယွဂွ္ ဒးဒုင္လှိန္ဗပိန္ ဍဳႝဍဳိက္ကုႝအလုႝအသ႘ ဂကူလဿိဟ္ဂၜဳိင္သဿးဟြံက သုီဒးဒုင္ပၚလဝ္ကဆံင္ကုႝ ဂေကာံဂကူသတုီလဿိဟ္ ဂၜဳိင္တအ္ကုီရ။ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘မာဲ ဂၜဳိင္ဇှးဂးတုဲ ေကာန္ဂကူသတုီလဿိဟ္ဂၜဳိင္တအ္ လဿဳိန္ကာလ ေကတ္ဇှးဒဿံင္ လတူေကာန္ဂကူလဿိဟ္ေအာန္တအ္ရ။ ဟုီပေရာတိဍာ္ အုပ္ဓုပ္ဇကုတှဟ္ျခာပၜန္ေလဝ္ ဒွ္မှိဟ္ပၚဒကးဍဳင္၊ ဒးဒုင္ပ်ဲပ်ာံစုတ္ထံင္ကုီ သုီဒးဒုင္ျပိဳက္ဂစိုတ္ကုီရ။

ေသှာဝ္ဥပေဒနအဖအဆက္က္ ေဍံထၞးဒဿံင္သက္သ႘သာဓက ဒဒွ္ရ သၸလဝ္မဇၨ်ဟ္ကုႝ ပဿိက္ဂှပ္ဆႏၵေကာန္ဂကူ လဿိဟ္ေအာန္တအ္ရ။ တင္တုပ္စိုတ္ လိက္ကသုက္ေပန္လံင္ အၾကာဗဿာကုႝ ေကာန္ဍဳင္အရင္တအ္ဂွ္ေလဝ္ ဒးကုႝအေခါင္အရာ ကုေကာန္ဂကူတအ္ဂၜဳိင္အာဂွ္ ကုႝဟြံမာန္တုဲ၊ သီေကတ္ေထာံအဝုႝဍဳင္ တက္ပလုီေထာံလိက္ကသုက္တုဲ အုပ္ဓုပ္ကၜဳင္ နကုႝေသှာတ္တၜအဝုႝ ဍဳႝဍဳိက္ကၜဳင္လတူေကာန္ဂကူတအ္ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။

အကာဲအရာဍဳင္တိဗိတ္ဂွ္ ယဝ္ၐတ္ကှာတ္အာကုႝဍဳင္မန္မၢး တုပ္သဿဟ္ဒဿံင္ေပင္င္ရ။ ဂကူတိဗိတ္ဂွ္ ဒွ္အာဂကူဒးဒုင္သၸကဝ္လဝ္န႘ကုႝ ၾကဳက္ဂွ္တုဲ ဂကူပု႙မန္ေလဝ္ ဒးဒုင္ပၜံင္ဗတုိက္ ဂစိုတ္ကမၜက္တုဲ ဒးဒုင္သီေကတ္လဝ္ကုႝဗဿာ ပႜဲသှာံ ၁၁၁၉၊ သကၠရာဇ္ခေရတ္ ၁၇၅၇ ေတံ ကုီရ။ ဘာလက်ာ္ဍဳင္တိဗိတ္ ဒးဒုင္စံင္ပလုီပလာ္ ဗှတ္ ၆၀၀၀ မဂွ္ေလဝ္ တုပ္သဿဟ္ဒဿံင္ကုႝ အကာဲအရာမန္ပု႙ကုီရ။ ဗုီလက်ာ္တအ္ ဒးဒုင္ပ်ဲပ်ာံကုီ၊ ဗုီညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဒးဒုင္ဖႏွဵဆီ ငၛိတ္ကမၜက္ နကုႝလဿိဟ္မှိဟ္ကုီ အခိုက္ကှာျပေဝဏ႘ကုီ လိက္ပတ္ကုီတအ္ဂွ္ တုပ္သဿဟ္ဒဿံင္ရ။ ဗုီသယံဇာတ ဍဳင္တိဗိတ္ ဒးဒုင္ပၜံင္ၐး တိဝါဗၛကၜအ္သြဝ္ စိုပ္အာသေကံတဲ ေကာန္ဂကူၾကဳက္တအ္ဂွ္ေလဝ္ တုပ္သဿဟ္ဒဿံင္ကုီရ။ သယံဇာတသဿဳဟ္ဓါတ္တအ္ဂွ္ ကၜဳင္ႏူတိဍာ္ ေကာန္ဂကူတအ္ဖအိုတ္ရ။ တိဍာ္ကၜအ္သြဝ္ေကာန္ဂကူမန္ဂွ္ ဒးဒုင္သီဏာလဝ္ သြက္ဒပ္ပှာန္ဗဿာကုီရ။ သှာံမသက္ဂတာပ္လအ္ကၜဳင္ေတံ နအဖပလံင္ဏာဒဿံင္ ေကာန္ဂကူဗဿာညးတံ ပႜဲဇေရင္တိဍာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္ဂမၜဳိင္ ဗြဲမဂၜဳိင္ဂွ္ ဂြံဗွ္ေကတ္ ႏူဌာန္ပ႐ိုင္ေကာန္ဂကူဂမၜဳိင္အိုတ္ရ။ နအဖ ေကတ္ဒဿံင္ နဲကဲၾကဳက္ မငၛိတ္ကမၜက္ေကာန္ဂကူတအ္ဂွ္ သက္သ႘သာဓကဗြဲမဂၜဳိင္ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။

ဍဳင္ဇကု က်စိုပ္အာ သေကံတဲညးတှဟ္တဲုမၢး အရာဝတၳဳတှဟ္ မေသဿဟ္တအ္ဖအိုတ္ဂွ္ ပေရင္ဒုင္လ်ဳိင္ မုဟြံမြဲရ။ လိက္တဿံတိုင္မန္ေလဝ္ ဒးဒုင္ပလုီပလာ္ ၐုင္တက္သ႐ိုဟ္လဝ္ကုီရ။ ဆဂး ဗဿာတအ္ဟုီ ဟိုတ္ႏူရာသ႘ဥတုသကာတ္ျမဟ္ရ။ သှာံမသက္ဂတာပ္လအ္ကၜဳင္ေတံ နအဖ သီေကတ္ေထာံ တိဍာ္ေကာန္ဂကူပု႙တအ္ ပၚပရအ္ကုႝ ေကာန္ဂကူေဍံတအ္ ေကာန္ပှာန္ေဍံတအ္ရ။ နဲကဲဏံဂွ္ ဒွ္နဲကဲငၛိတ္ကမၜက္ ေထႜင္ပတိတ္ေကာန္ဂကူမန္တအ္ ဍာ္ဇမၜိင္မြဲရ။ တၜကၜအ္တအ္ဂွ္ ဒွ္အာဂကူဗဿာဂွ္တုဲ ဒပ္ပှာန္ဗဿာတအ္ စုႝဒှာဒဿံင္ သြက္ဂုန္ဖုႝေဍံတအ္၊ ဂကူေဍံတအ္ရ။

ဂတဏံ တိဍာ္ကၜအ္သြဝ္ ေကာန္ဂကူပု႙ ဒးဒုင္သီဂၜဳိင္ႏူဏံပၜန္ ဒွ္မာန္ရ။ ဟိုတ္ႏူဒပ္ပှာန္ဗဿာတအ္ ဗက္စမုက္ ကုႝဖ်ဳန္ကုႝ ေကာန္ဂကူေဍံတအ္ဂွ္တုဲ ပေရင္ဒးဒုင္ပၚကဆံင္တအ္ ဂၜဳိင္ကၜဳင္ဒွ္မာန္ရ။ ပေရင္ဂုီကၜဳီဂကူဗဿာဂွ္ ဒွ္အဓိကတုဲ သြက္ဂကူမန္ဂွ္ ေအာန္ယအ္ေစွ္အာမာန္ရ။ အိုတ္ေကှာတ္တဲ တိဍာ္ဍဳင္မန္ဂွ္ ဒွ္အာတိဍာ္ဗဿာတုဲ၊ ဂကူဗဿာတအ္ဂွ္ ဒွ္အာတၜတိကၜအ္သြဝ္ကုီ သတုီလဿိဟ္မှိဟ္ဂၜဳိင္ကုီရ။ ဂကူမန္ဂွ္ေလဝ္ ဒွ္အာဂကူမှိဟ္ေအာန္ကုီ ဝါတ္ဒိုက္ကုီတုဲ ဒးေကၜံကၜက္အာ ႏူမုက္ဝင္ဂၜးတိဏံရ။ သဘာဝေလာက ပဿတ္ဂၜဳိင္ေတွ္ ပဿတ္ဇှး၊ ဍာ္ဂၜဳိင္ေတွ္ ဍာ္ဇှးရ။ မှိဟ္ျဇဟတ္ဂၜဳိင္ေတွ္ မှိဟ္ဇှးရ။

ဟိုတ္ႏူတိကၜအ္သြဝ္ဝါဗၛတအ္ ဒးဒုင္သီပၜံင္ဂွ္တုဲ ဂြံဂ်ဳိင္တန္တဵ ဍာ္ဇမၜိင္ ဟြံမာန္ဂွ္တုဲ ဒးျဂိပ္ဒဵတိတ္ ႏူဍဳင္ကြာန္ဇကု၊ ဒှာဲဂွ္ ဂကူဗဿာတအ္ လုပ္ထပက္စုတ္အဇာဂွ္တုဲ တိဍာ္တအ္ဂွ္ အလုႝအလုႝ ဒွ္အာတိဍာ္ဗဿာတအ္ရ။ အခိင္ကာလဏံ ေကာန္ဂကူမန္တအ္ ဒဵတိတ္ႏူဍဳင္ကြာန္တုဲ အာေကၜာန္စ ပႜဲဍဳင္ဇိုင္ဝုတ္ဒိုဟ္ဂမၜဳိင္ ေကုာံ အာေဖ်ံသဇိုင္ ပႜဲကဿိန္ဍဳင္တတိယေတံဂမၜဳိင္ ဂၜဳိင္ဂွ္တုဲ သၛိဌာန္တအ္ ကၜအ္သြဝ္တအ္ ဝါဗၛတအ္ ေသွ္ေသဿဟ္ဒဿံင္ ပႜဲကြာန္ဌာန္ေဒသဇကုဂွ္တုဲ ဒွ္အေခါင္အရာခိုဟ္မြဲ သြက္ဒပ္ပှာန္ဗဿာတအ္ကုႝ ဂကူဗဿာ မဝါတ္ခဲါႏူေဒသ သၠဳတ္လၱဴတအ္ရ။ ယဝ္ရ ညးပုိင္ၿပ႘အဝုႝ ဂကူဗဿာတအ္ ဓရတ္ကုေကာန္ဂကူမန္တအ္ စပ္ကုႝဂြံေကၜာန္ပတိတ္ကုႝ လိက္ဒွ္ေကာန္ဍဳင္ပၜန္မၢး အေခါင္အရာသြက္ဂကူဗဿာဂွ္ သာတုဲ ဂၜဳိင္အာပၜန္ရ။ ေကာန္ဂကူမန္တအ္ တိတ္ႏူဍဳင္ကြာန္ လအ္ခႜင္ သဇိုင္ပႜဲဍဳင္ကြာန္ ဟြံခိုင္ဂၜဳိင္ခႜင္ရ။

ပႜဲတိဍာ္ ညိင္ဝတ္ၐိုဟ္ၾသိဳဟ္တအ္ဂွ္ ဗဿာတအ္ ငၛိတ္ေကတ္ေကာန္ဂကူမန္တအ္တုဲ ပႜဲတိဍာ္ ဒွ္ပှာန္တအ္ဂွ္ ေဍံတအ္ ဍဳႝဍဳိက္လုိန္ပိန္ေကတ္ရ။ လဿဳဟ္ဝြံ ပႜဲတိဍာ္လမၥံက္တအ္ေလဝ္ ေဍံတအ္ဗလးနင္ ေကာန္ဂကူေဍံတအ္တုဲ ကုႝလုပ္ပထုဲအၾကာရ။ ဒပ္ပှာန္မန္တအ္ ၐိုန္ရ ကလိဂြံ ထံက္ဂလာန္ ႏူညးဍဳင္ကြာန္ေဒသ လမၥံက္တအ္ကုီေလဝ္ ဂတဏံ ခ်႘ဒရာင္ဟြံေလာဲသြာေကြံေကြံရ။ ေကာန္ဂကူဗဿာတအ္ဂွ္ ဒွ္ကေတာဝ္မတ္ဒပ္ပှာန္ေဍံတံတုဲ အႏၱရာဲေဇှာ္ရ။ ျခာဟြံလအ္ ေဍံတအ္ေစွ္ဒှာဲကုႝ ညးေဒသေကာန္ဂကူမန္တအ္ဂွ္တုဲ ကြာန္တအ္ဂွ္ ဒွ္အာဗုီကြာန္ေဍံတအ္အရင္ရ။ ယဝ္ရ ဒပ္ပှာန္ေဍံတအ္ကုႝ ေဍံတအ္ တိုန္ေကတ္အဝုႝ ပႜဲကြာန္ဂွ္ပၜန္မၢး သာတုဲအႏၱရာဲဂၜဳိင္ရ။ နဲကဲပလံင္နင္ဂကူဗဿာ ပႜဲတိဍာ္ဍဳင္မန္ဂွ္ ဒွ္နဲကဲ သြက္ဂြံပေသာင္ေကၜံ ျပဒၵညာလအိတ္အိုတ္မြဲဂွ္တုဲ မဟာဗ်ဴဟာဏံ အံင္ဇှးအာမၢး ဂကူမန္ဂွ္ ဒွ္ဂကူပ်ဴခ်ဳိတ္ပၜဳိတ္ရ။

က်ာ္ေဇှာ္အစာတၜအေစြာံ ဂလိုင္လုႝဍဳဟ္ဘဝဍိက္ဗဿာေရာဟုီမၢး ဘဝဍိက္ဂွ္ ဍဳဟ္ဗုီအိက္ (အသုဘ) ညိဂွ္ ညးဗတိုက္ဖေအာဝ္ဏာ ကုေကာန္ဂကူမန္ ေကာန္ဗြဲၾကဵ စဵဗြဲဂတတအ္ရ။ တုပ္သာ္ဂွ္ကုီ က်ာ္ေဇှာ္ပါလိတေထရ္ေလဝ္ 'ေစွ္နရက္ေလဝ္ ဟြံမိက္ေစွ္မြဲစြံကုႝ ဂကူဗဿာတအ္၊ တီေတွ္ ေဖက္ဒွ္သှညး သကအ္အေတံပၜန္' ဂွ္ ေကင္ဟုီကၜဳင္လဝ္ ႏြံရ။ ဗုီညးတအ္ ဍဳဟ္ေမၜံဘဝဍိက္ဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္ေခတ္တိဿတအ္ေလဝ္ ကုႝဂြံဍဳဟ္အိုတ္ကုီညိ။